OUDHEIDKU

NDIG KAMER

Laat u terug voeren

in de tijd

Stichting Heemkunde Moerdijk beschikt over een oudheidkundige kamer (de Frisozaal) waarin diverse thema’s in aparte ruimtes worden weergeven. De thema’s zijn met name gericht op oude beroepen en gebruiksvoorwerpen. De oudheidkundige kamer is te bezoeken op iedere maandag van 09:00 - 12:00 uur en van 13:30 - 16:00 uur. Of op afspraak, zie hier onze contactgegevens. De toegang is geheel gratis.

Visserij

De vissers van Moerdijk hadden zich verenigd in een cooperatie Zij hadden gezamenlijk een coöperatieve visafslag in Moerdijk. Moerdijk behoorde tot twee verschillende gemeenten daarom werden de schokkers aangeduid met KL=Klundert of ZL=Zwaluwe. De coöperatie beschikte ook over een boot waarmee de vangst bij de vissersboten werd opgehaald. De schipper was Theo (Teeuw) van Leest. Hij leverde de vangst af bij de visafslag. De veilingmeester Jet Vos noteerde op een schoolbord het kenmerk, de soort en het gewicht wat de schokkers aangevoerd hadden. Vervolgens verkocht zij de vangst aan de handelaren. De opbrengst werd minus de veilingkosten aan de vissers uitbetaald.

Keukentje

In deze ruimte staat een aanrecht met een granieten werkbiad ogesteld op een houten kast. De houten kastjes werden door een timmerman vervaardigd. Zat je krap bij kas, dan kon je ervoor kiezen   inplaats van deurtjes een gordijntjes te hangen. Hierboven hangt een autentieke kraan met loden leiding. Verder een collectie van potten, pannen en een petroleumstel waar men vroeger het eten op kookte. Ook de zand zeep en soda bakjes ontbreken niet, evenals de koolschaaf waarmee de witte kool werd geschaafd om vervolgens in de keulse pot tot zuurkool te laten worden.

Timmerwerkplaats

Deze verzameling van gereedschappen en Hulpmiddelen komen voor het merendeel van de timmerwerkplaats van Vermeulen. Ook zijn er gereedschappen van diverse Moerdijkers toegevoegd. Vermeulen had een timmerwerkplaats nabij de haven zij waren gespecialiseerd in scheepstimmerwerk. Het waren forse kerels en dat was nodig ook. Vrijwel alles werd met de hand gemaakt. Zo maakten zij o.a. Masten, kuilhouten, helmstokken en scheeps dekken. Vooral de masten waren loodzwaar. Toen de visserij op zijn einde liep, gingen zij over op nieuwbouw, verbouwing en onderhoud van woningen en bedrijfsruimten. Kozijnen, ramen, deuren en trappen maakten zij zelf in de werkplaats.

Drogisterij

Deze uitstalkast komt uit het winkeltje van drogist en kruidenier Geleijns te Moerdijk. Je treft hier dingen aan zoals gaskousjes voor de gaslamp, katoentjes voor de petroleumlamp, een verzameling zeep en natuurlijk ook geneesmiddelen. Maar ook een winkelboekje waarin de gekochte artikelen werden opgeschreven. Aan het einde van de week als het loon was ontvangen werden de boodschappen betaald.

Klompenmakerij en

Schoenmakerij

In deze opstelling zijn de gereedschappen en kant en klare producten van Klompenmakerij van Nuenen te zien.Hij maakte jarenlang op ambachtelijke wijze klompen. Ook hij ontkwam niet aan de modernisering. Hij kon de concurentie met de klompenfabrieken niet aan en moest uiteindelijk de ongelijke strijd staken. Gelukkig konden wij een aantal gereedschappen en modellen voor het nageslacht bewaren. Ook van schoenmaker van Hofwegen zijn gereedschappen, schoenleesten en zelfs een machine bewaard gebleven. Hij verkocht schoenen en laarzen en deed ook reparatie. Je kon bij hem ook stukken leer, losse hakken en spijkertjes kopen. Hier werd vooral door  grote gezinnen gebruik van gemaakt om zelf eenvoudig herstelwerk te verrichten. Wegens ontbreken van een opvolger moest ook hij de zaak beeindigen.

Koningklijk huis

Hier vind je boeken, foto’s, herdenkingsborden mokken, en glazen  van o.a. regentes Emma, koningin Wilhelmina, koninigin Juliana, koningin Beatrix en koning Willem Alexander. Ook de stamboom  van het huis van Oranje Nassau hangt hier aan de wand.

Boerenleven

Het boerenleven komt hier ook onder de aandacht. Behalve in de visserij, de scheepswerf en de aannemerij verdiende men ook de kost in de landbouw en de veeteelt. Dit was ook zware lichamelijke arbeid. Het meeste werk moest (door de boerenknechten) met de hand worden uitgevoerd. Het paard verrichtte natuurlijk ook zware arbeid, maar zware zakken op de kar laden kon hij natuurlijk niet. In deze ruimte vind je behalve vele handgereedschappen ook tuigen en zadels voor de paarden. Verder zie je een trommel waarmee de honing uit de raden kon worden gehaald. En een apparaat waarmee het vochtgehalte in zaden kon worden bepaald. Dit apparaat is ter beschikking gesteld door pootgoedbedrijf Lansen uit Moerdijk. Zij leverde aan de boeren pootgoed en zaden.

Slagerij

Hier vind je gereedschappen en machines die gebruikt werden voor de slacht en de bereiding van het vlees. Op Moerdijk waren meerdere slagers actief die het lang konden volhouden. Uiteindelijk moesten zij het door de druk van de opkomende supermarkten ook opgeven. De opgestelde spullen zijn behalve van de slagers uit Moerdijk ook van slager Francois uit Zevenbergschen Hoek afkomstig.

Smederij

De attributen die hier opgesteld staan komen van verschillende bedrijven en /of personen. De grote kolomboormachine is handbediend. Het vliegwiel bovenop zorgt er voor dat de boorkop gedurende een langere periode zijn snelheid blijft behouden. Het smidsvuur is nagebouwd om een indruk te geven hoe dit functioneerde. De smid had zijn werk bij de boeren. De werkzaamheden bestonden uit: het scherpen van ploegmessen, het repareren van werktuigen en het beslaan van paarden. Ook hield hij zich bezig met het verkopen en repareren van kachels. In eerste instantie kolen, hout en petroleum kachels. Later kwamen daar ook gaskachels bij. Het oude ambacht is nu vrijwel helemaal verdwenen. Er zijn nog enkele hoefsmeden actief maar die hebben een groter rayon nodig om de kost te verdienen.

Brandweer

Ook de brandweer heeft vele veranderingen moeten ondergaan. De brandslangen waren van ongevoerd vlas. Als deze gebruikt werden moesten zij eerst opzwellen voordat zij waterdicht werden. als men uitrukte waren de opgerolde slangen ongeveer 40 cm. in doorsnede.   Na een inzet waren ze nog nat en hadden zij een doorsnede van ongeveer 80 cm. Het eerste werk was dan ook de slangen in de slangentoren hangen om te laten drogen. Ook de kleding was stug en zwaar de brandweerhelm was van staal gemaakt dus zwaar en bovendien in combinatie met stroom onveilig. Materiaal en kleding zijn nu helemaal aangepast aan de eisen des tijds. een gouden regel is nog steeds “ruk je met 6 man uit, dan moet je ook weer met 6 man terug keren”.

Interieur schokker

In dit nagebouwde interieur moesten de vissers werken, eten en slapen. Soms liet de hygiëne wel eens te wensen over. In de vrije uren deed men netten repareren of een borreltje drinken. Veel vrijetijd hadden ze overigens niet, als ze uitvoeren moest er natuurlijk zo veel mogelijk gevangen worden. Meestal waren het dan ook lange dagen en op maandag voor dag en douw weer er op uit.

Kerken

Ooit waren op Moerdijk 3 kerken te weten: een Hervormde, een Katholieke en een Gereformeerde. Momenteel is alleen de Hervormde kerk nog over. Dit is het oudste gebouw en ook een Rijksmonument. In de ruimte zijn overblijfselen van de andere twee kerken samengevoegd. Een bidstoel, een orgeltje en een collectezak vormen met nog wat losse spullen die wij in ere willen houden.

Loodgieter

Een bekende loodgieter en elektricien was Willem Weda. Hij heeft met zijn grote hobby fotografie veel betekend voor de Heemkunde. Ter nagedachtenis heeft Heemkunde Moerdijk de grote zaal naar hem vernoemd “de Wedazaal”. In deze ruimte vind je artikelen die hij gebruikte bij het uitoefenen van zijn vak als loodgieter. Te zien zijn soldeerbouten, branders en handgereedschappen.

Bakkerij / Fotografie

In deze opstelling is een verzameling van spullen uit de bakkerij bijeen gebracht. Het betreft attributen die gebruikt werden voor het bakken van brood het maken van koek en gebak maar ook mallen om chocolade in te gieten. Een aantal van deze artikelen komt van bakkerij van der Burght maar ook van bakkerij van der Put uit Zevenbergen staan er spullen bij. In deze ruimte vind je ook een verzameling fotocamera’s, diaprojectors, filmcamera’s en filmprojectors. Elders in de oudheidkundige kamer vind je vitrinekasten met kleine spullen uit de bakkerij en nog fototoestellen en flitsers.  

Wasserij / Strijkerij

Het grotere werk op gebied van wassen en strijken is hier opgesteld. Je ziet hier onder andere een primitief stoomstrijkijzer, een wasmachine met houten kuip, maar ook een grote mangel om het vocht uit het wasgoed te persen. Deze spullen komen van Lambrechts uit Lage Zwaluwe. Gezien de omvang van de machines moeten deze wel van een wasserij afkomstig zijn.

Schilderswerkplaats

Deze opstelling is bijeengebracht door schildersbedrijf van der Made. Het enige bedrijf wat nog steeds bestaat. De meeste materialen en gereedschappen zijn niet meer in gebruik maar laten een goed beeld zien van een ambachtelijk beroep. Het werken met oplosrijke middelen is tegenwoordig niet meer toegestaan. Er is steeds meer specialisme ontstaan. De glaszetter heeft de taak van de schilder overgenomen evenals de behanger. Ook spuitwerk is een specialisme geworden. Maar de kwast zal waarschijnlijk nog jaren gehanteerd moeten worden.